Sprawozdanie z realizacji Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Osób Doznających Przemocy w Rodzinie w latach 2016 – 2022
Przemoc w rodzinie jest zjawiskiem społecznym, które niszczy ludzi, niezależnie od ich pozycji społecznej czy ekonomicznej. Stanowi problem, którego nie wolno lekceważyć, gdyż wpływa destrukcyjnie nie tylko na człowieka będącego osobą doznającą przemocy ale również na całą rodzinę. Osoba doznająca przemocy ma zaburzone poczucie bezpieczeństwa, często niej jest w stanie we właściwy sposób realizować się w życiu osobistym i społecznym. Zjawisko to wpływa także na zdrowie psychiczne, równowagę emocjonalną, jak również może być przyczyną wielu schorzeń somatycznych, a nawet zagrażać życiu.
Opracowanie powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie i ochrony ofiar przemocy w rodzinie jest wykonaniem nałożonego na powiat obowiązku wynikającego
z art.6 ust. 3 pkt.1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Program określa kompleksowe działania skierowane zarówno na profilaktykę przeciwdziałania przemocy, jak również na ochronę ofiar przemocy i edukację sprawców stosujących przemoc.
Zaplanowane w programie działania były kontynuacją szeregu czynności, które podjęto w ramach realizacji wcześniej uchwalonego „Powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie i ochrony osób doznających przemocy w rodzinie na lata 2011- 2015”.
Celem strategicznym programu było zwiększenie skuteczności działań na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Miał on za zadanie również ograniczyć wymiar kwestii i następstw przemocy domowej.
Ważne było również podejmowanie całościowych działań ukierunkowanych zarówno na ochronę ofiar przemocy, jak i na edukację osób stosujących przemoc i korygowanie agresywnych postaw i zachowań.
Cel operacyjny 1 – zwiększenie wiedzy z zakresu przemocy w rodzinie oraz podniesienie poziomu świadomości i wrażliwości społecznej na temat przemocy w rodzinie.
Prowadzono następujące kierunki działań:
prowadzenie poradnictwa o możliwościach i formach wsparcia osób doznających przemocy w rodzinie oraz jednostkach udzielających pomocy,
opracowanie i propagowanie materiałów informacyjnych, ulotek o formach dostępnej pomocy związanej z doznawaniem przemocy w rodzinie,
upowszechnianie informacji o formach wsparcia oraz instytucjach udzielających pomocy osobom doznającym przemocy w rodzinie na stronach internetowych,
organizacja konferencji i spotkań merytorycznych na temat przemocy w rodzinie,
szkolenie kadry zajmującej się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie.
Cel operacyjny 2 – zwiększenie skuteczności ochrony osób doznających przemocy
w rodzinie oraz dostępności pomocy.
Kierunki działań:
prowadzenie specjalistycznego poradnictwa psychologicznego i prawnego dla osób doznających przemocy w rodzinie i ich rodzin,
prowadzenie grup terapeutycznych, grup wsparcia i zajęć socjoterapeutycznych dla osób doznających przemocy w rodzinie,
współpraca z prokuraturą, sądem, policją i placówkami ochrony zdrowia z terenu powiatu w celu zwiększenia dostępu do specjalistycznego wsparcia dla osób doznających przemocy,
Cel operacyjny 3 – zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych i korekcyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie.
Kierunki działań:
opracowanie i realizacja programu korekcyjno – edukacyjnego dla osób stosujących przemoc w rodzinie,
badanie skuteczności programu korekcyjno – edukacyjnego dla osób stosujących przemoc w rodzinie,
współdziałanie oraz wymiana informacji pomiędzy Policją, kuratorską służbą sądową i innymi służbami w zakresie monitoringu zachowań osób uprzednio skazanych za stosowanie przemoc w rodzinie.
Cel operacyjny 4 – podniesienie kompetencji i profesjonalizacja służb zajmujących się problematyką przemocy w rodzinie.
Kierunki działań:
badanie potrzeb szkoleniowych w grupie pracowników instytucji zajmujących się zjawiskiem przemocy w rodzinie,
udział w specjalistycznych szkoleniach i warsztatach przedstawicieli grup zawodowych udzielających wsparcia z zakresu przemocy w rodzinie,
zapewnienie pomocy psychologicznej, superwizji osobom zawodowo zajmującym się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie.
Cel operacyjny 5 – wdrażanie prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci.
Kierunki działań:
wsparcie rodzin zagrożonych występowaniem przemocy przez modyfikację dotychczasowych postaw rodzicielskich, podnoszenie wiedzy i umiejętności wychowawczych,
promocja postaw społecznych i działań wolnych od przemocy w zakresie wychowywania dzieci.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Myszkowie wraz z współrealizatorami tj:
Ośrodkami Pomocy Społecznej, Zespołami Interdyscyplinarnymi, Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną w Myszkowie, Sądem Rejonowym w Myszkowie, Zespołem Kuratorskiej Służby Sądowej w Myszkowie, Komendą Powiatową Policji w Myszkowie, Prokuraturą Rejonową w Myszkowie, Organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami działającymi na rzecz osób doświadczających przemocy lub stosujących przemoc poniżej przedstawia efekty i działania podjęte w ramach Programu.
Do działań prowadzonych przez Ośrodki Pomocy Rodzinie funkcjonujących na terenie Powiatu Myszkowskiego należało organizowanie kampanii skierowanych naprzemiennie do osób dorosłych jak i dzieci i młodzieży – zostały udostępnione i rozpowszechnione materiały
o treściach informacyjno - dydaktycznych w formie ulotek, plakatów i broszur, rozprowadzane w miejscach pożytku publicznego oraz w Szkołach Podstawowych.
W ramach działań podejmowanych w momencie założenia „Niebieskiej Karty” na grupie roboczej budowany był indywidualny plan pomocy dla rodziny, który był modyfikowany według aktualnych możliwości, potrzeb i zaangażowania poszczególnych osób.
W ramach przeciwdziałania przemocy w rodzinach, w których toczy się procedura „Niebieskiej Karty” podejmowane były również następujące działania:
- wizyty pracownika socjalnego w miejscu zamieszkania rodziny mające na celu monitorowanie relacji w rodzinie oraz kontakt telefoniczny,
- wizyty dzielnicowego – mające na celu monitorowanie stanu bezpieczeństwa rodziny
- rozmowy informacyjno – dydaktyczne na temat miejsc w środowisku lokalnym gdzie można uzyskać bezpłatną specjalistyczną pomoc psychologiczną, prawną oraz w formie poradnictwa medycznego, zawodowego i rodzinnego,
- przekazywanie informacji o warunkach korzystania ze świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej,
- udzielanie pomocy kiedy zachodzi taka potrzeba w formie zasiłków celowych, okresowych, dożywiania dzieci w szkołach lub gorącego posiłku w jadłodajni „Smak”,
- udzielanie informacji rodzicom/ opiekunom o możliwości uzyskania pomocy psychologiczno – pedagogicznej, w poradniach specjalistycznych,
- kierowanie osób, co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą w rodzinie do placówek dla ofiar przemocy w rodzinie – w szczególności do specjalistycznych ośrodków wsparcia dla osób doznających przemocy w rodzinie,
- powiadamianie Sądu Rejonowego o toczącej się procedurze NK w rodzinach, gdzie wychowują się dzieci – z prośbą o wgląd w sytuację opiekuńczo wychowawczą dziecka,
- przekazywanie informacji o możliwościach przeprowadzenia badania lekarskiego, gdzie można uzyskać bezpłatne zaświadczenie o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała w związku
z użyciem przemocy w rodzinie,
- w sytuacjach gdzie w rodzinie występuje problem alkoholowy składano wnioski do Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz przekazywane są informacje
o wszystkich placówkach w środowisku lokalnym gdzie można podjąć leczenie i terapię,
- przeprowadzanie rozmowy korekcyjno – edukacyjne na temat przemocy, znęcania się nad rodziną oraz przedstawiano aspekty prawne dotyczące tych zachowań,
- informowanie o możliwościach przystąpienia do udziału w programie korekcyjno -edukacyjnym dla sprawców przemocy,
- w sytuacji kiedy zachodzi podejrzenie, że doszło do popełnienia przestępstwa informowano Prokuratury Rejonowej z prośbą o wszczęcie postępowania karnego.
Struktura systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie jest oparta o funkcjonujące
w każdej gminie Zespoły Interdyscyplinarne. Są to powołane na mocy art. 9a ustawy
o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie struktury organizacyjne. Przedstawiciele tych jednostek realizują i podejmują czynności związane z procedurą „Niebieskie Karty” w oparciu o zasadę współpracy i przekazują informacje o podjętych działaniach przewodniczącemu Zespołu Interdyscyplinarnego.
Należy zwrócić uwagę, że mimo iż dokumentacja związana ze sporządzeniem „Niebieskiej Karty” może być sporządzana przez różne służby ponieważ założenia i cele tej procedury są wspólne, występujące różnice wynikają z tego, że każda z instytucji ma określone kompetencje i możliwości, a co za tym idzie zbiera dane dostosowane do specyfiki pomocy jakiej może udzielić. Po zebraniu informacji, ustalany jest plan działania a kolejnym krokiem jest włączenie do procesu pomagania przedstawicieli innych służb.
Liczba sporządzonych „Niebieskich Kart” na terenie Powiatu Myszkowskiego, wyniosła kolejno: w 2019r. - 148, w 2020r. -139, w 2021r. – 120.
Natomiast Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Myszkowie w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oprócz podejmowanych interwencji prowadziła następujące działania:
- interwencje kryzysowe w sytuacji przemocy
- terapia indywidualna dla kobiet doświadczających przemocy domowej,
- terapia indywidualna dla dzieci i młodzieży doświadczających przemocy domowej,
- zajęcia profilaktyczne w zakresie przeciwdziałania przemocy realizowane w szkołach,
- konsultacje i porady w tym zakresie,
- udział pracownika poradni w posiedzeniach Zespołu Interdyscyolinarnego w Gminie Niegowa,
- dzieci z rodzin, w których zgłoszono przemoc domową zostały objęte szczególną opieką pedagoga szkolnego i wychowawców, zostały również skierowane na terapię indywidualną do psychologa,
- w rygorze sanitarnym spowodowana pandemią Covid – 19 zorganizowano zajęcia w Świetlicy Socjoterapeutycznej dla dzieci z rodzin doznających przemocy,
- udostępniono liczne strony internetowe oraz numery infolinie pomagającym podczas pandemii.
Prezentowane powyżej dane wskazują przede wszystkim na konieczność dalszego podejmowania działań w zakresie profilaktyki oraz pomocy osobom dotkniętym przemocą. Niezbędne jest prowadzenia działań edukacyjnych zmierzających do podnoszenia świadomości społecznej w zakresie przeciwdziałania przemocy. Szczególną uwagę należy zwrócić na promowanie, profilaktyki przemocy oraz na popularyzacje teorii wyjaśniających zjawisko przemocy nie tylko jako zjawisko etyczne i prawne ale także jako skomplikowane procesy intrapsychiczne zachodzące w osobowości osób uwikłanych w przemoc i osób zajmujących się ograniczaniem tego zjawiska. Konieczne jest również zapewnienie specjalistycznej pomocy osobom uwikłanym w przemoc a w szczególności utworzenie punktów i placówek zajmujących się nie tylko poradnictwem i edukacją ale także psychoterapią, terapią rodzin, terapią uzależnień.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Myszkowie również podejmowało działania mające na celu pomoc oraz wsparcie osobom doznającym przemocy w rodzinie.
Do zadań Centrum należało udzielanie wsparcia psychologicznego dla osób doznających przemocy jak również prowadzenie programów korekcyjno – edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie.
W ramach tych działań można było zaliczyć m. in. Prowadzenie Poradni Rodzinnej, Punktu Interwencji Kryzysowej, udział w projektach w tym Projekcie „ Nowy Start“ prowadzony
w latach 2018 -2020.
Poradnia Rodzinna prowadziła różne formy pomocy:
terapie indywidualna,
interwencja kryzysowa,
trening kompetencji wychowawczych,
terapia dla osób doznających przemocy w rodzinie,
porady, konsultacje,
działalność informacyjna.
Wśród przeprowadzonych terapii i interwencji można rozróżnić następujące rodzaje:
terapia dla kobiet – ofiar przemocy domowej,
terapia dla osób z zaburzeniami emocjonalnymi,
terapia indywidualna dla osób z zaburzeniami zachowania,
trening kompetencji wychowawczych,
poradnictwo dla rodzin zastępczych.
Celem pracy terapeutycznej jest przede wszystkim:
przeciwdziałanie w zakresie marginalizacji życia,
wsparcie osób doznających przemocy,
aktywizacja oraz edukacja klientów, aby mogli skutecznie chronić się przed przemocą,
pomoc w budowaniu konstruktywnych planów własnej drogi życiowej,
inicjowanie procesów zmian, ułatwianie nowego spojrzenia na sytuację kryzysu,
zmniejszenie poczucia osamotnienia i niezrozumienia,
zwiększenie praw osobistych.
W roku 2019r. z pomocy Poradni Rodzinnej skorzystało 39 osób, w tym 6 rodzin zastępczych, 6 wychowanków z rodzin zastępczych oraz 1 usamodzielniany Wychowanek.
W roku 2020 do Poradni zgłosiły się 32 osoby, w tym 3 rodziny zastępcze.
Natomiast w roku 2021 z pomocy Poradni Rodzinnej skorzystało 30 rodzin zastępczych oraz 26 dzieci przebywających w pieczy, 1 usamodzielniana wychowanka oraz udzielono pomocy
w formie terapii rodzinnej dla 5 rodzin.
Prowadzony był również Punkt Interwencji Kryzysowej, w którym realizowany był program korekcyjno – edukacyjny dla osób stosujących przemoc domową to kolejne działania prowadzone prze tut. Centrum.
Program był realizowany w formie sesji indywidualnych oraz spotkań grupowych. Z każdym uczestnikiem programu podpisywany został kontrakt socjalny określający zasady uczestnictwa w programie.
W trakcie spotkań grupowych poruszane były m. i n. następujące kwestie;
identyfikacja wyrazistych emocjonalnie zdarzeń
jak poradzić sobie ze stresem i emocjami w czasie pandemii
prezentacja szczegółowych wytycznych przeciwepidemicznych w kontekście zagrożenia chorobą COVID – 19
jak radzić sobie ze złością – konstruktywne sposoby rozładowania złości, ćwiczenia i techniki,
mechanizm powstawania depresji i objawy,
konsekwencje nieleczonej depresji, leczenie,
szukanie motywacji do zmian
zapoznanie się z warunkami jakie musi spełnić uczestnik, aby ukończyć program,
zapoznanie z procedurą „Niebieskiej Katy“
W roku 2019 – 23 osoby uczęszczały na program korekcyjno – edukacyjny dla osób stosujących przemoc w tym
9 osób przerwało udział,
1 osoba zakończyła udział w programie,
13 osób zdeklarowało udział w programie w roku 2020.
W 2020 r. udział w programie wzięło 19 osób w tym:
5 osób przerwało udział,
2 osoby zakończyło udział w programie,
12 osób zdeklarowało chęć udziału w programie w roku 2021.
Natomiast w roku 2021 udział w projekcie wzięły 23 osoby w tym:
- 3 osoby zakończyły udział w projekcie,
- 6 osób przerwało udział,
- 14 osób zdeklarowało chęć udziału w programie w roku 2022.
W ramach działań podejmowanych w Punkcie Interwencji Kryzysowej udzielono wsparcia w formie terapii dla osób doznających przemocy w rodzinie dla 17 osób.
Ponadto Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Myszkowie w latach 2018 – 2020
realizowało projekt „Nowy start” w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014 - 2020 w ramach Osi Priorytetowej IX Włączenie społeczne, Działanie 9.1 Aktywna integracja, Poddziałanie 9.1.6 Programy aktywnej integracji osób i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Celem projektu był wzrost zdolności do zatrudnienia osób wykluczonych i zagrożonych
wykluczeniem społecznym, szczególnie wychowanków z pieczy zastępczej, osób doznających przemocy domowej oraz osób niepełnosprawnych.
Prowadzone były kompleksowe działania ukierunkowane na zapobieganie wykluczeniu
społecznemu poprzez wsparcie psychologiczne oraz doradztwo zawodowe jak również podnoszenie kwalifikacji oraz umiejętności interpersonalnych.
Zakres wsparcia merytorycznego dla uczestników Projektu dla osób doznających przemocy
w rodzinie obejmowały:
poradnictwo prawne,
terapia psychologiczna,
seminarium wyjazdowe,
zajęcia z autoprezentacji z poprawą własnego wizerunku,
kursy zawodowe (2 osoby).
Od kilku lat rzeczywistość w zakresie przemocy w rodzinie zmienia się. Wprowadzane są nowe narzędzia prawne i procedury zmierzające do skuteczniejszej ochrony osób dotkniętych przemocą w rodzinie. Dzięki kampaniom społecznym zwiększa się świadomość społeczna, podnosi się profesjonalizm służb odpowiedzialnych za walkę z tym zjawiskiem. Bez powiadomienia właściwych organów oraz współpracy z nimi, przeciwdziałanie przemocy
w rodzinie jest znacznie utrudnione.
Realizacja niniejszego programu stanowiła priorytetowy plan działania wszystkich instytucji
i organizacji zobligowanych do podejmowania działań prewencyjnych i zwalczających przemoc w rodzinie. Wielopoziomowe działania podejmowane przez wszystkie zaangażowane podmioty wpłynęły na usprawnienie systemu pomocy, ograniczenie tego zjawiska i towarzyszących mu innych zachowań patologicznych oraz poprawy kondycji rodzin.
Wobec czego oczekuje się, iż kolejny Program na lata 2023-2028 przyczyni się do udoskonalenia systemu przeciwdziałania przemocy, zmniejszenia zjawiska przemocy
i współistniejących z nim innych zjawisk patogennych oraz polepszania kondycji rodzin.
